5 giải pháp để cải thiện dịch vụ vay tiêu dùng kiểu làm phiền khách, đòi nợ quấy rối. Trong đó vài trò quan trọng là ở các chính sách.

Từ một thị trường đầy tiềm năng…

Cho vay tiêu dùng đang trên đà khởi sắc mạnh mẽ ở Việt Nam từ vài năm gần đây với một loạt yếu tố hỗ trợ tích cực.

Mặt bằng lãi suất đã ở mức “dễ thở” hơn nhiều so với cách đây 5 năm do lạm phát đã được kiềm chế khá thành công, trong khi thu nhập vẫn tiếp tục được cải thiện song hành cùng tăng trưởng GDP.

Phát triển tín dụng tiêu dùng còn được cổ vũ như một công cụ để chống lại nạn “tín dụng đen”.

Chuyên gia Phan Minh Ngọc

Đây là những tiền đề để người tiêu dùng trở nên cởi mở và sẵn sàng hơn trong việc đi vay để mua sắm tiêu dùng nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống của mình và gia đình.

Thu nhập cải thiện và chất lượng cuộc sống tốt hơn cũng làm cho người tiêu dùng hiện nay ngày càng quan tâm hơn đến vay trả góp để mua sắm hay sửa chữa nhà cửa.

Mặt khác, sự phổ cập thẻ tín dụng đã diễn ra với tốc độ nhanh chóng nhờ sự gia tăng mạnh của ngành bán lẻ qua sự phổ cập ngày càng sâu rộng của mạng Internet và nhờ ngày càng có nhiều điểm bán lẻ chấp nhận thanh toán thẻ tín dụng.

Ở tầm vĩ mô hơn, phát triển tín dụng tiêu dùng thậm chí còn được cổ vũ như một công cụ để chống lại nạn “tín dụng đen”. Những động thái này đã cộng hưởng mạnh với nhu cầu mua sắm tiêu dùng cao hơn của người tiêu dùng để tạo ra một thị trường cho vay tiêu dùng đầy tiềm năng tăng trưởng ở Việt Nam.

… đến chuyện làm phiền khách, đòi nợ kiểu quấy rối

Tuy vậy, sự phát triển mạnh của cho vay tiêu dùng cũng đã và đang tạo ra nhiều hệ lụy.

Về phía các công ty tài chính và ngân hàng thương mại cung cấp tín dụng tiêu dùng, kiểm soát nợ xấu là một thách thức lớn, do bản chất cho vay tiêu dùng phần nhiều dựa vào tín chấp chứ không phải là thế chấp bằng tài sản. Trong khi đó, các con nợ có vô vàn lý do để bị/chủ động “mất khả năng thanh toán”.

Về phía người vay, họ cũng gặp nhiều phiền toái, đối mặt với nhiều vấn đề.

Nếu người vay đang có khoản vay quá hạn do bất kể lý do nào đó, họ sẽ liên tục bị quấy rầy, làm phiền bởi các chủ nợ hoặc công ty đòi nợ thuê.

Nếu là người vay tiềm năng, họ sẽ bị quấy rầy bởi, ví dụ, các loại quảng cáo, tin nhắn, cuộc gọi điện thoại vào bất cứ thời điểm nào, ở bất cứ địa điểm nào…

Bởi vậy, thị trường cho vay tiêu dùng cần được quản lý để phát triển lành mạnh. Nhiệm vụ này chủ yếu nằm ở các cơ quan hữu trách của Nhà nước, điển hình là Ngân hàng Nhà nước và Bộ Tài chính.

Quản lý thế nào?

Cho vay có chọn lọc, tránh kiểu “ai cũng vay được”:

Giải pháp quản lý cần thực hiện trước tiên là từng bước siết chặt các quy chế và luật lệ về cho vay tiêu dùng không có tài sản bảo đảm, thế chấp.

Thực tế cho thấy không phải món nợ xấu nào cũng là do người vay cố tình chây ì, không trả nợ. Nhiều khi việc không trả được nợ là do gánh nặng trả lãi và gốc của các khoản vay tiêu dùng ngày càng tăng lên vượt quá khả năng chi trả của người vay.

Các con nợ có vô vàn lý do để bị/ chủ động “mất khả năng thanh toán”.

Chuyên gia Phan Minh Ngọc

Để hạn chế rủi ro mất khả năng chi trả này, các cơ quan chức năng cần đặt ra các quy định cho ngân hàng và tổ chức tài chính thực hiện.

Chẳng hạn phải rà soát, xem xét tổng số nợ của các cá nhân và hộ gia đình cũng như hạn mức tín dụng cho họ trước khi phát hành thẻ tín dụng hoặc cấp hạn mức tín dụng không có tài sản thế chấp, đảm bảo.

Để làm được việc này, cần thiết phải xây dựng, củng cố và phát triển cơ sở dữ liệu cá nhân thống nhất và tập trung cho toàn bộ dân số trong độ tuổi trưởng thành. Chỉ khi thực hiện tốt được việc này thì các ngân hàng và tổ chức tài chính mới có thể nắm chính xác lịch sử tín dụng như thế nào và các khoản vay nợ hiện tại của mỗi cá nhân ở Việt Nam là bao nhiêu, cho những mục đích gì.

Giám sát hạn mức đảm bảo an toàn:

Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng cũng cần xây dựng, ban hành và giám sát việc thực thi những hạn mức bảo đảm an toàn.