Tại cuộc họp diễn ra hôm nay (24/5), Thủ tướng đánh giá cao báo cáo chuẩn bị của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cùng sự phối hợp của các cơ quan liên quan, đã trình Thủ tướng ban hành kịp thời Chỉ thị 13/CT-TTg.

Thủ tướng cũng đề nghị khi trình các cấp có thẩm quyền báo cáo về đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cùng các cơ quan liên quan phải bảo đảm tuân thủ các quy định. Trường hợp có vướng mắc về cơ chế, chính sách, cần trình cấp có thẩm quyền để sớm tháo gỡ, xử lý.

Lựa chọn dự án để tập trung đầu tư vốn

Qua quá trình làm việc với các địa phương, lãnh đạo Chính phủ cho biết nguyên nhân dẫn tới việc giải ngân vốn đầu tư công chậm, chưa hiệu quả là do đầu tư dàn trải, manh mún, chia cắt, cộng với thủ tục rườm rà, không phân cấp mạnh, kỷ luật chưa nghiêm. Vì vậy, Thủ tướng yêu cầu cần khắc phục tình trạng này cũng như tâm lý trông chờ, ỷ lại ở Trung ương.

“Phải chống tiêu cực, nghiêm cấm chạy dự án. Đây là lợi ích của quốc gia, dân tộc”, Thủ tướng nhấn mạnh.

Cụ thể hơn, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhắc tới tình trạng một số tỉnh nghèo, quy mô GRDP nhỏ, ngân sách có hạn nhưng lại có hàng trăm dự án dự kiến triển khai trong 5 năm tới. Lãnh đạo Chính phủ yêu cầu với tổng ngân sách được phân bổ, các địa phương, bộ ngành phải tính toán, tiết kiệm chi thường xuyên để dành cho đầu tư phát triển, đồng thời điều chỉnh lại các dự án đầu tư theo hướng trọng tâm, trọng điểm.

Thủ tướng lấy ví dụ trong quá trình trao đổi trực tiếp với lãnh đạo nhiều địa phương vừa qua về đầu tư công, lãnh đạo một tỉnh miền núi phía Bắc đề xuất ý tưởng đào hầm qua núi để rút ngắn thời gian di chuyển lên trung tâm tỉnh. Tuy nhiên, thời gian rút ngắn chỉ được 10 phút mà kinh phí đầu tư dự kiến lên tới 2.500 tỷ đồng.

Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu cần đầu tư các dự án theo hướng trọng tâm, trọng điểm để mang lại hiệu quả cao nhất. Ảnh: VGP/Nhật Bắc.

Trong khi đó, một huyện khác của tỉnh có tiềm năng rất lớn về du lịch, chỉ cần đầu tư vài trăm tỷ đồng để mở rộng đường kết nối là có thể khai phá, phát triển được cả huyện.

“Phải cân nhắc triển khai dự án mang lại hiệu quả nhất trong bối cảnh nguồn lực có hạn. Tổng mức vốn được phân bổ không thay đổi nhưng các địa phương, cơ quan phải thay đổi tư duy về trọng tâm, trọng điểm”, Thủ tướng chia sẻ với các địa phương.

Người đứng đầu Chính phủ cũng yêu cầu phân cấp tối đa về đầu tư công. Trong đó, các cơ quan quản lý tập trung xây dựng chiến lược, quy hoạch, xây dựng thể chế, cơ chế, chính sách, công cụ để huy động các nguồn lực, và giữ vai trò hướng dẫn kiểm tra, giám sát, kỷ luật.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với các bộ, cơ quan lập các đoàn kiểm tra, giám sát; các bộ, cơ quan, địa phương nào không thực hiện đúng chủ trương đầu tư có trọng tâm, trọng điểm cho 3 đột phá chiến lược thì kiên quyết dừng dự án. Nếu vi phạm thì xử lý, kỷ luật theo quy định.

Huy động tối đa nguồn lực ngoài ngân sách

Cũng tại cuộc họp, Thủ tướng nhấn mạnh quan điểm huy động tối đa, sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực cho đầu tư phát triển, nhất là hạ tầng giao thông. Theo đó, định hướng trình cấp có thẩm quyền cho phép ngân sách Nhà nước bảo đảm tỷ lệ 50% tổng vốn cho các dự án cao tốc PPP trong cả giai đoạn 2021-2025, phần còn lại thu hút đầu tư ngoài ngân sách.

Ngoài ra, tỷ lệ cụ thể được điều chỉnh rất linh hoạt, phù hợp với từng dự án. Những dự án khó khăn, khó thu hút nhà đầu tư thì tỷ lệ tham gia của ngân sách sẽ cao hơn và ngược lại. “Thu hút được 1%, 1 đồng vốn ngoài ngân sách cũng quý”, lãnh đạo Chính phủ nhấn mạnh.

Thủ tướng nhấn mạnh cần huy động tối đa, sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực cho đầu tư phát triển, nhất là hạ tầng giao thông. Ảnh: Quỳnh Danh.

Thủ tướng yêu cầu các địa phương có nhiều mô hình hợp tác công tư về phát triển đường cao tốc với hiệu quả cân đong đo đếm được, cần nghiên cứu, tổng kết nhân rộng.

Cùng với đó, tiếp tục tính toán cơ cấu ngân sách phân bổ cho các vùng so với quy mô dân số, GRDP và phần đóng góp của mỗi vùng cho cả nước, bảo đảm kết hợp hiệu quả giữa ưu tiên những nơi khó khăn và những nơi động lực.

Báo cáo với Thủ tướng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương cắt giảm số lượng dự án dự kiến thực hiện giai đoạn tới từ 6.447 dự án xuống 5.397 dự án. Theo kế hoạch, Bộ sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ, cơ quan, địa phương rà soát và số dự án có thể giảm còn khoảng 5.000 dự án (trước đó số dự án, dự kiến triển khai cho giai đoạn 2016-2020 lên tới 11.000).

Một điểm đáng chú ý khác được đại diện Bộ Kế hoạch và Đầu tư cập nhật là tổng mức vốn ngân sách thuộc dự kiến kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 là 2,87 triệu tỷ đồng, tăng 120.000 tỷ so với dự kiến trước đó.

Thứ trưởng Trần Quốc Phương nhấn mạnh số tăng thêm này là từ nguồn tiết kiệm chi thường xuyên chuyển sang đầu tư công, không làm tăng tổng chi ngân sách.

Ngoài ra, so với giai đoạn 2016-2020, cơ cấu ngân sách dự kiến phân bổ cho các vùng giai đoạn 2021-2025 có sự thay đổi rõ nét, ưu tiên hỗ trợ các vùng khó khăn, miền núi, biên giới, hải đảo, đồng bào dân tộc thiểu số, đồng thời bảo đảm phát triển các vùng động lực, cực tăng trưởng.

Trong đó, mức vốn bố trí bình quân đầu người vùng Tây Nguyên là cao nhất, khoảng 5,839 triệu đồng/người.