Thủ tướng cho biết việc phát triển nhà ở xã hội chưa đạt được kỳ vọng so với mục tiêu, yêu cầu. Ảnh: VGP/Nhật Bắc.

Kết luận tại Hội nghị tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội sáng 16/3, Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá cao những nội dung trọng tâm đã đạt được trong chương trình xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030.

Tuy nhiên, người đứng đầu Chính phủ cho rằng việc phát triển nhà ở xã hội so với mục tiêu, yêu cầu, mong muốn thì chưa đạt được và còn một số tồn tại, khó khăn.

Doanh nghiệp “mất hứng” vì bị sách nhiễu

Trên thực tế, nhiều địa phương chưa có sẵn quỹ đất sạch để làm nhà ở xã hội. Một số dự án tại một số địa phương có quy hoạch nhưng lại cấp cho các nhà đầu tư còn yếu về năng lực, trong khi có doanh nghiệp lại thiếu động lực triển khai vì hiệu quả không cao dẫn đến chậm triển khai dự án.

Bên cạnh đó, theo Thủ tướng, mức lợi nhuận quy định tối đa chỉ 10% theo Luật Nhà ở năm 2023 với chủ đầu tư nhà ở xã hội không phải là cao nếu mất thêm các chi phí tuân thủ khác.

“Nếu các địa phương không tạo điều kiện thuận lợi, hỗ trợ mà đòi hỏi, gây khó dễ, sách nhiễu thì doanh nghiệp cũng mất hào hứng”, Thủ tướng khẳng định.

Bên cạnh đó, thời gian triển khai thành công một dự án nhà ở xã hội khá lâu, từ 3-5 năm, dẫn tới không hấp dẫn nhà đầu tư có tiềm lực tài chính và khả năng triển khai. Thủ tục lựa chọn nhà đầu tư, giải phóng mặt bằng cơ bản giống dự án đầu tư thông thường và còn một số khó khăn khác liên quan điều kiện đối tượng được mua nhà ở xã hội.

Lãnh đạo Chính phủ cũng lưu ý nhiều tỉnh, thành phố lớn, tập trung nhiều khu công nghiệp có tỷ lệ thực hiện nhà ở xã hội so với mục tiêu của Đề án còn thấp, thậm chí nhiều địa phương chưa có dự án nào khởi công từ năm 2021 đến nay như Vĩnh Phúc, Ninh Bình, Quảng Ngãi, Long An, Vĩnh Long…

Việc giải ngân gói tín dụng ưu đãi 120.000 tỷ đồng còn chậm so với mong muốn và nhu cầu thực tiễn. Thực tế là mới cam kết cấp tín dụng được 5,8% và giải ngân chưa được 1%.

Thủ tướng cũng chỉ ra hàng loạt vướng mắc, khó khăn của các doanh nghiệp đầu tư nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân, nhất là trong hoạt động tiếp cận đất đai, nguồn vốn, tín dụng, thủ tục hành chính.

Thủ tướng trao đổi với lãnh đạo các bộ, ngành và doanh nghiệp. Ảnh: VGP/Nhật Bắc.

Thủ tướng nhấn mạnh nhà ở xã hội là nhà ở bình thường như loại nhà ở khác. Phải bảo đảm chất lượng, an toàn, vệ sinh môi trường, hạ tầng nhưng điểm khác là có cơ chế, chính sách phù hợp cho người mua và người bán.

“Không phải những nơi xa xôi, vắng vẻ, những nơi không làm được nhà ở thương mại thì làm nhà ở xã hội, hay nhà ở xã hội thiếu hạ tầng y tế, giáo dục, điện nước, không bảo đảm vệ sinh môi trường… Nhà ở xã hội ngoài hình thức mua thì phải có thuê và thuê mua”, Thủ tướng nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, Thủ tướng yêu cầu phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân tại các địa phương phải gắn với phát triển thị trường bất động sản, phù hợp với chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở trong từng giai đoạn và tuân thủ pháp luật, quy hoạch, kế hoạch.

Nghiên cứu thành lập quỹ nhà ở xã hội

Để phát triển nhà ở xã hội và hoàn thành đề án xây dựng ít nhất 1 triệu căn giai đoạn 2021-2030, Thủ tướng yêu cầu các Bộ Xây dựng, Tài nguyên Môi trường, NHNN tập trung xây dựng, sớm ban hành hướng dẫn việc triển khai các dự án nhà ở xã hội. Trong đó, tập trung tháo gỡ các khó khăn vướng mắc trên tinh thần cắt giảm tối đa thủ tục hành chính, tăng cường phân cấp, phân quyền.

Bộ Xây dựng chủ trì xây dựng quy trình rút gọn các thủ tục hành chính lựa chọn nhà đầu tư, triển khai dự án nhà ở xã hội.

NHNN được giao chỉ đạo các ngân hàng thương mại Nhà nước lớn cùng doanh nghiệp nghiên cứu, xây dựng và cung cấp gói tín dụng cho người mua với thời gian 10-15 năm, lãi suất thấp hơn từ 3-5% so với cho vay thương mại. Đồng thời, nghiên cứu, xem xét hạ lãi suất cho vay nguồn vốn hỗ trợ 120.000 tỷ đồng phù hợp.

Thủ tướng yêu cầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với Bộ Tài chính, NHNN báo cáo bổ sung nguồn vốn ngân sách Nhà nước thực hiện cho vay nhà ở xã hội thông qua Ngân hàng Chính sách xã hội giai đoạn 2024-2025. Thủ tướng cũng giao Bộ Tài chính nghiên cứu thành lập Quỹ nhà ở xã hội, xây dựng chính sách thuế phù hợp.

Những vùng đất vị trí đẹp, có lợi thế phải ưu tiên cho sản xuất, kinh doanh, từ đó tạo công ăn việc làm cho người dân. Từ đó mới có người đến làm, có người đến làm thì mới có người đến ở, mua nhà, từ đó phát triển được bất động sản, khu đô thị bền vững

Thủ tướng Phạm Minh Chính

Với các địa phương, Thủ tướng đề nghị cấp ủy có nghị quyết để lãnh đạo việc phát triển nhà ở xã hội, HĐND ban hành các chính sách, quy định phù hợp với đặc thù địa phương.

Cùng với đó, tổ chức đấu giá, đầu thầu lựa chọn nhà đầu tư có tiềm lực, tài chính, kinh nghiệm, minh bạch và tăng tỷ lệ ký quỹ, bảo lãnh để bảo đảm lựa chọn nhà đầu tư có tiềm lực tốt. Đôn đốc chủ đầu tư các dự án nhà ở thương mại, khu đô thị triển khai đầu tư xây dựng nhà ở xã hội trên quỹ đất 20%. Trường hợp chủ đầu tư không thực hiện thì thu hồi quỹ đất 20% để lựa chọn các chủ đầu tư khác thực hiện.

Đối với các doanh nghiệp, Thủ tướng yêu cầu các chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội lập tiến độ, chuẩn bị đầy đủ nguồn lực, tài chính, áp dụng công nghệ mới nhằm rút ngắn thời gian thi công.

Với các dự án đã lựa chọn chủ đầu tư, đề nghị các chủ đầu tư hoàn thiện thủ tục pháp lý, khẩn trương triển khai khởi công, đảm bảo tiến độ hoàn thành các công trình trên quỹ đất 20% cho nhà ở xã hội. Sau khi khởi công dự án, cần nhanh chóng cung cấp, công khai đầy đủ các thông tin liên quan đến dự án để người dân biết đăng ký mua, thuê mua, thuê.

Thủ tướng yêu cầu các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương quyết tâm thực hiện mục tiêu, số lượng nhà ở xã hội năm 2024 đã được Bộ Xây dựng tập hợp. Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương chịu trách nhiệm trước Chính phủ về việc hoàn thành chỉ tiêu xây dựng nhà ở xã hội trên địa bàn.

“Người dân cũng phải có trách nhiệm thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình trong tiếp cận nhà ở, cố gắng cao nhất trong điều kiện có thể, tinh thần là không ai lo cho mình tốt hơn mình cùng với các chính sách và sự hỗ trợ của Nhà nước, của cộng đồng”, Thủ tướng kết luận.