Những năm sau giải phóng, hoạt động kinh tế duy nhất của Vân Phong là khai thác cát xuất khẩu của Công ty Minexco. Giữa thập niên 1980, một tập đoàn lọc hóa dầu của Pháp đã khảo sát và đăng ký thực hiện dự án lọc hóa dầu lớn nhất khu vực ở đây. Chính phủ khi đó cân nhắc, đã quyết định Vân Phong để làm du lịch và đưa dự án đó ra Dung Quất – Quảng Ngãi.

Năm 1997, lần đầu tiên kỹ sư Doãn Mạnh Dũng đưa ra ý tưởng quy hoạch Vân Phong thành cảng trung chuyển container quốc tế. Ý tưởng này được các bộ, ngành và tỉnh ủng hộ rất lớn và tỉnh tập trung lập đề án theo hướng này. Năm 2006 tỉnh thành lập Ban Quản lý Khu Kinh tế Vân Phong, quy hoạch khu vực này thành khu kinh tế tổng hợp, lấy cảng trung chuyển container quốc tế làm chủ đạo, có hạt nhân là có khu phi thuế quan (thương mại tự do).

Năm 2007, Tập đoàn thép POSCO của Hàn Quốc đăng ký đầu tư tại khu vực này một tổ hợp thép lớn nhất Việt Nam với tổng vốn đầu tư 11,5 tỷ USD. Tỉnh đã đồng ý điều chỉnh quy hoạch Khu Kinh tế Vân Phong, bên cạnh cảng trung chuyển là tổ hợp thép. Chủ trương này đã không được Chính phủ chấp thuận với lý do là lo ngại ô nhiễm môi trường. Và rồi trong làn sóng đổ bể của Vinashin, Vinalines…, ý tưởng về cảng trung chuyển container quốc tế cũng chìm theo.

Năm 2017, đề án thành lập 3 đặc khu kinh tế, gồm Vân Đồn, Bắc Vân Phong và Phú Quốc dự kiến trình lên Quốc hội để thông qua vào cuối năm. Do nhiều lý do, đề án này đã không được trình ra Quốc hội. Đầu năm 2020, UBND tỉnh chính thức đề nghị Chính phủ cho dừng việc thực hiện đề án xây dựng Khu hành chính – kinh tế đặc biệt Vân Phong.

Tháng 9-2020, nhà tỷ phú Jonathan Hạnh Nguyễn tài trợ 5 triệu USD để lập mới quy hoạch Khu Kinh tế Vân Phong như một món quà cho quê hương Khánh Hòa. Mới đây nhất, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh đã có chuyến khảo sát và làm việc với tỉnh về Khu Kinh tế Vân Phong với nhiều gợi mở, định hướng đề xuất cơ chế đặc thù cho Vân Phong phát triển.

Gõ từ khóa “Khu Kinh tế Vân Phong”, trong 0,75 giây cho 92,8 triệu kết quả. Vân Phong đã là tâm điểm của rất nhiều hội thảo, bàn luận, dự kiến, ý tưởng… nhưng tất cả mới chỉ nằm trên giấy. Một số dự án lớn đăng ký đầu tư ở đây mới đang giai đoạn thăm dò.

Chúng ta hy vọng lần này, Vân Phong sẽ không để lỡ cơ hội phát triển lần nữa. Vân Phong ngủ yên đã quá lâu rồi.

Thủy Ngân