Ngày 23/10 vừa qua, UBND TP Cần Thơ đã ra quyết định xử phạt hành chính 90 triệu đồng với anh Nguyễn Cà Rê (38 tuổi, thợ điện, ngụ Ninh Kiều) do có hành vi mua, bán ngoại tệ tại tổ chức không được phép. Đáng nói, số ngoại tệ anh Rê bị bắt khi trao đổi chỉ là 100 USD, chỉ bằng chưa tới 1/40 lần so với số tiền anh bị xử phạt.

Theo tìm hiểu, việc xử phạt các hành vi vi phạm trong hoạt động mua, bán ngoại tệ được quy định tại Nghị định 96/2014 của Chính phủ.

Cụ thể, Nghị định này hướng dẫn xử phạt người có hành vi mua, bán ngoại tệ tại tổ chức không được cấp giấy phép kinh doanh như trường hợp của anh Rê sẽ bị xử phạt 80-100 triệu đồng. Cơ sở kinh doanh không có giấy phép nhưng vẫn thực hiện thu mua, quy đổi ngoại tệ cũng sẽ bị xử phạt theo khung 500-600 triệu đồng.

Thậm chí, với hành vi mua, bán ngoại tệ giữa các cá nhân với nhau, hay quy đổi không đúng tỷ giá do Ngân hàng Nhà nước quy định… cũng sẽ bị phạt tiền từ 40 triệu đến 80 triệu đồng. Ngoài ra, mức phạt bổ sung với hoạt động vi phạm này sẽ là tịch thu số ngoại tệ và tiền Việt Nam Đồng trong giao dịch trái phép này.

Đổi USD ở đâu để không bị phạt?

Thực tế, nhu cầu đổi ngoại tệ của người dân chỉ ở mức nhỏ lẻ và tự phát. Vì vậy, người dân thường lựa chọn cơ sở gần nhất để trao đổi và rất khó nhận biết cơ sở nào là hợp pháp.

Hầu hết chi nhánh, phòng giao dịch ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam đều được phép trao đổi ngoại tệ. Ảnh minh họa: ACB.

Hiện tại, hầu hết ngân hàng thương mại đều được Ngân hàng Nhà nước cấp phép mua, bán ngoại tệ. Vì vậy, tất cả chi nhánh và phòng giao dịch của ngân hàng thương mại đều là các điểm trao đổi USD, ngoại tệ hợp pháp.

Tuy nhiên, tỷ giá ngoại tệ lại thay đổi theo từng ngày và từng ngân hàng, nên người dân cần tham khảo trước tỷ giá niêm yết tại mỗi ngân hàng để so sánh và lựa chọn địa chỉ phù hợp nhất như Techcombank, BIDV, Eximbank… Cũng giống như lãi suất, tỷ giá ngoại tệ hiện nay được các ngân hàng niêm yết công khai trên website chính thức và đều tuân thủ theo khung biến động do Ngân hàng Nhà nước quản lý.

Ngoài các ngân hàng thương mại trong nước, người dân cũng có thể tìm đến các điểm kinh doanh của các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài được cấp phép kinh doanh ngoại tệ. Các tổ chức tín dụng này đều phải công khai danh sách địa điểm mua, bán ngoại tệ tiền mặt của toàn hệ thống trên trang tin điện tử để người dân nhận biết.

Có được đổi ngoại tệ ở tiệm vàng?

Hiện nay, hầu hết cơ sở kinh doanh, tiệm vàng đều không được cấp phép mua, bán ngoại tệ mà chủ yếu vẫn là tự phát với mác “chợ đen”.

Như tại khu vực phố Hà Trung (quận Hoàn Kiếm), nơi vốn được xem là phố ngoại tệ của Hà Nội với hoạt động mua, bán diễn ra rất sôi nổi. Tại một số cơ sở ở đây tỷ giá quy đổi cũng cao hơn nhiều so với các ngân hàng thương mại.

Phố Hà Trung (Hoàn Kiếm) từ lâu đã được xem là phố vàng, phố ngoại tệ của Hà Nội với rất nhiều cửa hàng vàng. Ảnh: Đức Long.

Tuy nhiên, vẫn có một số cửa hàng được cấp phép kinh doanh ngoại tệ nếu đáp ứng một số điều kiện mà người dân có thể căn cứ vào đó để nhận biết cơ sở kinh doanh hợp pháp.

Dễ nhận ra nhất chính là cơ sở kinh doanh ngoại tệ phải có bảng hiệu ghi tên tổ chức tín dụng ủy quyền. Vì các cơ sở này chỉ là đơn vị được tổ chức tín dụng, ngân hàng ủy quyền để trở thành đại lý mua, bán ngoại tệ và tỷ giá tại đây cũng phải công khai tuân thủ theo tổ chức tín dụng ủy quyền.

Đặc biệt, mỗi cửa hàng chỉ được làm đại lý cho một tổ chức tín dụng, và chỉ được đặt tại địa điểm trên địa bàn nơi tổ chức tín dụng có trụ sở chính hoặc chi nhánh.

Các tiệm vàng cũng có thể được cấp phép đổi ngoại tệ nếu nằm tại cơ sở lưu trú du lịch 3 sao trở lên; khu vui chơi giải trí có thưởng cho khách nước ngoài; văn phòng bán vé của hãng hàng không; cửa khẩu… Nhưng phải đáp ứng đủ điều kiện về cơ sở vật chất như có nơi giao dịch riêng, được trang bị đầy đủ phương tiện như máy fax, két sắt, tên đại lý đổi tiền tệ…

Ngoài ra, các nhân viên làm việc tại đây phải có giấy xác nhận được tổ chức tín dụng cấp, được đào tạo và tập huyến về kỹ năng nhận biết loại tiền tệ thật, giả… Căn cứ vào một số điểm dễ nhận dạng này, người dân có thể nhận biết đâu là cơ sở kinh doanh ngoại tệ hợp pháp, tránh trường hợp bị xử phạt hàng chục triệu đồng chỉ vì đổi số lượng nhỏ ngoại tệ.