Tại chương trình Toạ đàm “Gỡ nút thắt phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân” do Bộ Xây dựng và Đài Truyền hình KTS VTC phối hợp tổ chức, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh cho biết đến nay trên địa bàn cả nước, đã hoàn thành 275 dự án nhà ở xã hội với quy mô khoảng 147.000 căn hộ (khoảng 7,35 triệu m2 sàn); đang tiếp tục triển khai 339 dự án với quy mô khoảng 371.500 căn hộ (khoảng 18,58 triệu m2 sàn).

Tuy nhiên, ông đánh giá kết quả này vẫn chưa đạt được kỳ vọng do thiếu quỹ đất để xây dựng nhà ở xã hội; vướng mắc trong thủ tục lựa chọn chủ đầu tư; thiếu nguồn vốn ưu đãi và cơ chế khuyến khích chủ đầu tư chưa thực chất, chưa đủ mạnh để thu hút doanh nghiệp…

Hàng loạt vướng mắc

Là một đơn vị có nhiều năm xây dựng nhà ở thu nhập thấp, ông Lê Hữu Nghĩa – Giám đốc Công ty TNHH thương mại xây dựng Lê Thành – cho biết tỷ suất lợi nhuận ở một dự án nhà ở xã hội là 10-15%, thấp hơn nhiều so với nhà ở thương mại nhưng mất đến 4-5 năm.

“Các doanh nghiệp không nhìn thấy lợi nhuận cao nên họ ít tham gia, chưa kể quy trình, thủ tục còn vướng mắc ở rất nhiều khâu”, ông đánh giá.

Theo ông Nghĩa, khi làm dự án nhà ở xã hội điều doanh nghiệp quan tâm đầu tiên là vấn đề cơ chế, pháp lý. Bên cạnh đó là những ưu đãi của nhà nước để giảm giá thành và thủ tục mua nhà của người dân.

“Hiện nay, thủ tục xin nhà ở xã hội bị vướng rất nhiều luật. Cụ thể, quy trình luật đầu tư và luật nhà ở trái ngược nhau khiến doanh nghiệp gặp khó khăn”, ông nói và cho biết khi xây dựng xong, doanh nghiệp cũng bị hậu kiểm rất chặt và kỹ.

Nhiều doanh nghiệp cho rằng họ ngần ngại đầu tư nhà ở xã hội vì xin dự án khó, pháp lý phức tạp mà lợi nhuận cũng không cao. Ảnh: Quỳnh Danh.

Ngoài ra, đối với người mua là lao động tự do khi xin hồ sơ mua nhà ở xã hội cũng gặp nhiều vướng mắc. “Đơn cử, địa phương chỉ xác nhận người đó có nhà ở hay chưa mà không hề xác nhận họ có đóng thuế thu nhập cá nhân hay không, điều này dẫn đến doanh nghiệp không thể nộp hồ sơ lên Sở Xây dựng để thẩm định”, ông Nghĩa cho biết.

Về hỗ trợ chính sách cho vay, giám đốc công ty này cho rằng nhà nước nên cân đối hỗ trợ cho đối tượng tạo ra quỹ nhà ở xã hội là doanh nghiệp và hỗ trợ cho người mua nhà là người dân.

“Hai hỗ trợ phải bằng nhau, bởi nếu tập trung hỗ trợ người dân nhưng không hỗ trợ doanh nghiệp thì sẽ không có quỹ nhà ở đủ đáp ứng nhu cầu”, ông nhìn nhận.

Ông Lê Hoàng Châu – Chủ tịch Hiệp hội bất động sản TP.HCM – cũng thừa nhận hiện nay doanh nghiệp vướng nhiều quy định, thủ tục như: Thủ tục xác định giá bán, tiền sử dụng đất, chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng, cấp phép dự án…

“Bộ xây dựng nên nghiên cứu đề xuất xây dựng quy trình phê duyệt nhà ở xã hội đơn giản hơn thành 3 bước: Chấp thuận đầu tư, duyệt quy hoạch 1/500 và cấp phép xây dựng”, ông đề nghị.

Gỡ điểm nghẽn phát triển nhà xã hội, nhà ở cho công nhân

Ông Luyện Văn Phương – Phó giám đốc Sở Xây dựng TP Hà Nội – cho biết địa phương đang có khoảng 9 khu công nghiệp và 3 khu nhà ở. Tuy nhiên tỷ lệ lấp đầy chỉ khoảng 50-60% do các công nhân có nhu cầu thuê rất thấp.

“Mới đây, UBND TP Hà Nội đã có chỉ đạo đánh giá lại nhu cầu thực tế tại các khu công nghiệp trên địa bàn để xây dựng quy hoạch phát triển nhà ở công nhân. Hiện nay TP cũng có văn bản triển khai tiếp 5 khu nhà ở tập trung trong thời gian tới”, ông nói.

Về phía Bộ Xây dựng, ông Hà Quang Hưng – Phó cục trưởng Cục quản lý nhà và thị trường bất động sản – cho biết Bộ sẽ tiếp tục làm việc với chính quyền địa phương để đôn đốc hướng dẫn triển khai 2 gói hỗ trợ của Nghị quyết 11. Trong đó, đề nghị địa phương phải nghiêm túc dành quỹ đất trong các dự án nhà ở xã hội.

Bên cạnh đó, ông Hưng cho rằng phải rà soát lại chương trình phát triển nhà ở xã hội theo chương trình phát triển nhà ở quốc gia. Đồng thời rà soát lại quỹ đất trong dự án đầu tư hạ tầng khu công nghiệp…

“Đối với quỹ đất sạch, các địa phương khẩn trương chấp thuận chủ trương đầu tư và lựa chọn chủ đầu tư theo quy định Nghị định 49 và thông tư 09 năm 2021 của Bộ Xây dựng về dự án nhà ở xã hội”, lãnh đạo Bộ nói thêm.

Ông Hưng kỳ vọng giải pháp này sẽ tạo ra phong trào phát triển nhà ở xã hội trong thời gian tới để kích thích nguồn cung, cầu.