Ngày 11/6, Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) có văn bản gửi tới Bộ Tài chính và Thanh tra Bộ Tài chính về việc cần mở chiến dịch làm sạch thị trường chứng khoán.

Trong đó, VAFI nhấn mạnh nội dung thanh tra về các dự án công nghệ thông tin trên sàn HoSE và tình trạng các cổ phiếu rác, tình trạng doanh thu lợi nhuận giả, vốn điều lệ khống và tình trạng thổi giá chứng khoán thu lợi bất chính.

Thanh tra các dự án công nghệ thông tin

Theo VAFI, sàn HoSE đang không chỉ yếu kém về quản lý công nghệ thông tin mà còn yếu kém về công tác quản lý giám sát thị trường. Hiệp hội này đặt câu hỏi tại sao đã qua 20 năm vận hành phần mềm giao dịch do Sở giao dịch chứng khoán Thái Lan cung cấp mà sàn HoSE không thể làm chủ công nghệ vận hành?

Bên cạnh đó, thanh tra cũng nên tìm hiểu xem chất lượng nhà thầu thường xuyên bảo quản hệ thống giao dịch tại HoSE ra sao, có lẽ họ không làm chủ được công nghệ vận hành nên mỗi lần có sự cố thì không giải quyết được?

“Một đại diện có thẩm quyền của FPT công bố có thể sữa chữa được tình trạng nghẽn lệnh tại sàn HoSE từ hệ thống phần mềm do Thái Lan cung cấp. Vấn đề đặt ra là tại sao ban lãnh đạo HoSE không lựa chọn những đơn vị mạnh về công nghệ thông tin để làm nhà thầu bảo quản hệ thống giao dịch?”, VAFI đặt câu hỏi.

Việc bảng điện “chập chờn” cộng với tình trạng nghẽn lệnh thường xuyên xảy ra ảnh hưởng lớn đến tâm lý nhà đầu tư. Ảnh: VnDirect.

Đối với dự án làm phần mềm giao dịch mới được cung cấp bởi Sở giao dịch chứng khoán Hàn Quốc, VAFI kiến nghị thanh tra làm rõ lý do dự án được khởi động từ năm 2012 nhưng đã 10 năm rồi dự án vẫn chưa hoàn thành. Thanh tra cũng nên tìm hiểu giá trị dự án có tăng lên so với ban đầu, nguyên nhân làm cho giá trị dự án tăng lên (nếu có).

Một vấn đề nữa được đưa ra là tại sao không chọn những nhà thầu Việt Nam để sau này nếu có sự cố thì họ có khả năng nhanh chóng giải quyết mà không lệ thuộc vào chuyên gia nước ngoài.

Thanh tra các cổ phiếu rác

Theo đề xuất của VAFI, cần thanh tra tình trạng các cổ phiếu rác, thực chất là không đủ tiêu chuẩn niêm yết tại sàn HoSE nhưng được lựa chọn vào chỉ số VN30 trong 6 năm từ 2014 đến 2020. Những cổ phiếu kém chất lượng này có đủ chiêu trò làm giá, thổi giá, thổi vốn điều lệ nhưng không bị ngăn cản phát hiện từ Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, từ HoSE.

Hầu như tất cả nhà đầu tư giá trị tránh xa cổ phiếu rác này và chỉ có nhà đầu tư nhỏ lẻ không am hiểu chứng khoán bị dụ lao vào giao dịch, để từ đó những chủ doanh nghiệp này có cơ hội bán giấy thu lợi hàng nghìn tỷ đồng.

Đồng thời, có tình trạng giá cổ phiếu rác này thấp hơn nhiều so với mệnh giá cổ phần trong khoảng thời gian dài (dưới 10.000 đồng ) nhưng chủ doanh nghiệp vẫn tiến hành nhiều đợt bán cổ phiếu mới bằng với mệnh giá cổ phần.

“Những thương vụ này nhà đầu tư nhỏ lẻ trên thị trường không mua nổi, nhà đầu tư giá trị cũng không mua vậy thì ai mua, ai tài trợ hay là chỉ là vấn đề được tăng vốn điều lệ để bán giấy? Ai có lợi trong việc này và ai bị thiệt hại trong việc này và chẳng lẽ không có ai chịu trách nhiệm trong việc này?”, VAFI nêu vấn đề.

Trụ sở Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM. Ảnh: Quỳnh Trang.

Hiệp hội cho rằng cần thanh tra loại cổ phiếu rác mà các nhà đầu tư giá trị xa lánh, giá trị cổ phiếu dưới mức mệnh giá trong thời gian dài nhưng vẫn huy dộng được “nhà đầu tư chiến lược’’ để mua cổ phiếu mới phát hành bằng mệnh giá, giá phát hành cao hơn giá thị trường 40-50%.

Thứ hai, thanh tra việc tạo lập vốn điều lệ khống gấp hàng trăm lần giá vốn ban đầu, sau đó cho doanh nghiệp đó niêm yết và chủ doanh nghiệp bán giấy thu tiền về. Với loại hình doanh nghiệp này, có bán cổ phiếu với giá 1.000 đồng/cổ phiếu thì họ cũng thu lợi rất nhiều, tuy nhiên không ít nhà đầu tư nhỏ lẻ tưởng lầm rằng giá đó rất hấp dẫn.

“Những dạng doanh nghiệp này thường đối phó để có báo cáo tài chính có vẻ hợp pháp bằng cách gần đến kỳ báo cáo họ tạo lập báo cáo giả để kiểm toán ghi nhận. Để thanh tra 1 đơn vị thì phải tiến hành kiểm tra sổ sách nhiều đơn vị liên quan”, văn bản có đoạn.

Thứ ba, cần thanh tra công ty chứng khoán làm công cụ làm giá chứng khoán cho những ông chủ của mình.

Theo VAFI, cần xác định có hàng nghìn tài khoản giao dịch được mượn đứng tên từ người lao động trong doanh nghiệp, người thân thích nhưng giao dịch hàng ngày là do công ty chứng khoán thực hiện; yêu cầu trung tâm lưu ký cung cấp dữ liệu để xác định những đối tượng đầu tư giả; xác định danh sách “ nhà đầu tư nước ngoài’’ đang mở tại công ty chứng khoán là giả hay thật…