Trong thông báo ngày 9/5, Tập đoàn Vingroup cho biết VinSmart sẽ đóng mảng sản xuất tivi và điện thoại di động để tập trung phát triển các sản phẩm điện tử và tính năng thông tin giải trí (infotainment) cho ôtô của VinFast.

Đây được cho là bước đi chiến lược nhằm đưa VinFast trở thành một trong những hãng xe điện thông minh và tiện ích nhất thế giới. Việc dừng sản xuất mảng điện thoại và tivi của VinSmart cũng là lần thứ ba Vingroup chọn dừng hoạt động một mảng kinh doanh để dồn lực cho hoạt động sản xuất và lõi là VinFast.

Theo tiến sĩ Hồ Quốc Tuấn, giảng viên cấp cao Đại học Bristol tại Anh, việc một doanh nghiệp phát triển đa ngành phải dừng một mảng kinh doanh không hề mới, thậm chí vẫn xảy ra thường xuyên với cả những tập đoàn lớn trên thế giới.

VinSmart sẽ được chuyển hướng tập trung vào các sản phẩm infotainment cho ôtô của VinFast. Ảnh: T.L.

Đầu tư vào lĩnh vực mới là đầy thử thách

Theo ông Tuấn, đầu tư đa ngành phụ thuộc vào từng điều kiện doanh nghiệp cụ thể. Việc một hay một vài doanh nghiệp Việt chưa thành công với chiếc lược đa ngành không phải do chưa đủ mạnh, dù không thể phủ nhận giai đoạn trước đây các tập đoàn tư nhân muốn phát triển đều gặp nhiều hạn chế về tiếp cận vốn và môi trường kinh doanh.

Vấn đề cũng nằm ở chỗ trước đây nhiều doanh nghiệp đầu tư đa ngành theo hướng đầu cơ, thấy người ta làm được thì làm, như một giai đoạn của đầu tư bất động sản, chứng khoán, ngân hàng… chứ không thật sự có am hiểu và thế mạnh.

“Đầu tư theo phong trào sẽ thất bại. Môi trường kinh doanh còn nhiều bất cập trước đây với doanh nghiệp tư nhân cũng khuyến khích người ta muốn đánh nhanh, thắng nhanh hơn là đầu tư dài hạn”, ông Tuấn chia sẻ.

Tuy nhiên, vị chuyên gia cho biết không phải không có tập đoàn đa ngành nào thành công trong một thập kỷ qua tại Việt Nam. Vì vậy, trở ngại với các doanh nghiệp muốn phát triển đa ngành là có, nhưng không phải do doanh nghiệp không đủ lực để làm.

Một nhà sản xuất điện thoại lớn như LG cũng gặp thua lỗ trong mảng này và phải đóng cửa sau nhiều năm kinh doanh. Ảnh: Korea Times.

Trong sự kiện của VinSmart, ông Tuấn cho rằng việc đầu tư vào những lĩnh vực kinh doanh mới, dù là công nghệ cao hay không, luôn có những thử thách nhất định. Trước đây Vingroup cũng từng đầu tư và kết thúc một số mảng như bảo hiểm, bán lẻ… nên việc dừng sản xuất điện thoại và tivi thuần túy là quyết định kinh doanh.

Nhiều tập đoàn lớn trên thế giới cũng có những thương vụ đầu tư thua lỗ, như Microsoft mua lại Nokia hơn 7 tỷ USD và sau đó phải ghi giảm giá trị gần như toàn bộ thương vụ. Google cũng đã phải kết thúc rất nhiều sản phẩm đã đầu tư lớn như Google Buzz, Google Play Music và Google Plus… vì không hiệu quả.

Vingroup không thành công với sản xuất điện thoại không phải do công nghiệp phụ trợ trong nước chưa phát triển

Tiến sĩ Hồ Quốc Tuấn, giảng viên cấp cao Đại học Bristol tại Anh

Thậm chí, Tập đoàn LG cũng thua lỗ mảng điện thoại di động và phải đóng cửa mảng này. Hồi đầu năm, có tin LG định bán lại nhà máy sản xuất điện thoại di động cho Vingroup nhưng không thành.

Vì vậy, tiến sĩ Tuấn cho rằng việc Vingroup không thành công với sản xuất điện thoại không phải do công nghiệp phụ trợ trong nước chưa phát triển.

Bản thân một công ty Hàn Quốc đã phát triển mạng lưới công nghiệp phụ trợ ở nhiều nước và hoạt động lâu trong thị trường này như LG vẫn phải từ bỏ mảng này.

Điều đó cho thấy vấn đề xuất phát từ chính việc không dễ cạnh tranh về công nghệ và thị trường trong ngành điện thoại di động hơn là chỉ do vấn đề công nghiệp phụ trợ chưa phát triển.

Tập trung giúp xác suất thành công cao hơn

Theo ông Tuấn, việc tập trung nguồn lực vào một lĩnh vực kinh doanh nhiều khả năng sẽ mang về kết quả tốt hơn cho lĩnh vực đó, vì nó không cần chia nguồn lực cho nhiều lĩnh vực khác.

Tuy nhiên, mỗi một khoản đầu tư đều có rủi ro riêng, và đôi khi đến từ yếu tố thay đổi công nghệ, điều kiện thị trường, chính sách kinh tế của nhiều nước. Vì vậy, việc tập trung nguồn lực của Vingroup vào một mảng sẽ nâng cao xác suất thành công của mảng đó. Nhưng kết quả thế nào đôi khi nằm ngoài kiểm soát của tập đoàn và Vingroup có lẽ cũng sẽ có phương án dự phòng.

Ông Tuấn nhấn mạnh có thể xem VinFast là một mảng đầu tư rủi ro cao nhưng kỳ vọng nếu thành công sẽ tạo ra tăng trưởng doanh thu vượt trội, trở thành mũi nhọn mới cho tập đoàn này, qua đó thu hút thêm vốn đầu tư.

Trong khi đó, cốt lõi sức mạnh của Vingroup vẫn là ở những mảng kinh doanh đem lại lợi nhuận lớn như bất động sản. Đây là mảng phải đóng vai trò “bò sữa”, nuôi dưỡng nguồn tiền mặt để tập đoàn thực hiện các vụ đầu tư rủi ro cao, tìm kiếm mũi nhọn mới.

Ông Phan Lê Thành Long, Giám đốc AFA Research & Education, cũng cho rằng chiến lược đa dạng hóa ra nhiều lĩnh vực luôn khiến doanh nghiệp chịu rủi ro cao. Việc Vingroup gia nhập mảng sản xuất điện thoại và ôtô trước đây cũng khiến Fitch Ratings giảm định mức tín nhiệm cả tập đoàn.

Tuy nhiên, điểm quan trọng khi dịch chuyển sang ngành mới, thị trường mới là doanh nghiệp phải tạo được năng lực lõi.

“Với hoạt động đa dạng hóa kinh doanh, nguồn lực sẽ bị phân tán. Vì vậy việc VinSmart dừng mảng điện thoại và tivi để tập trung hỗ trợ VinFast được cho là hợp lý”, ông Long nhấn mạnh.

Điện thoại và tivi là hai lĩnh vực thế giới đã phát triển nhiều năm, nên không dễ để một doanh nghiệp mới chen chân

Ông Phan Lê Thành Long, Giám đốc AFA Research & Education

Theo ông Long, điện thoại và tivi là hai lĩnh vực thế giới đã phát triển nhiều năm, nên không dễ để một doanh nghiệp mới chen chân vào mà không có lợi thế cạnh tranh từ năng lực lõi, nếu tiếp tục theo đuổi thì có thể còn lỗ kế hoạch dài hạn.

Tuy nhiên, ông Long cho rằng mảng ôtô vẫn còn một khác biệt, chính là sản xuất xe điện và bản thân các hãng xe điện Trung Quốc cũng đang đầu tư rất nhiều và được kỳ vọng lớn khi thành công. Vì vậy, việc VinSmart tập trung vào infotainment cho cuộc chơi “tất tay” vào ôtô là có thể hiểu được.

“Chuyển hướng ngay lập tức từ đa dạng sang tập trung không hề đơn giản, nhưng chuyển dịch dần dần vào các sản phẩm chiến lược mang tính dài hạn nhiều năm, thậm chí nhiều chục năm như ôtô”, ông Long nhận định.

Từ sự kiện này, ông Long cũng đưa ra bài học cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, khi nguồn lực chưa đủ mạnh cần phải bám sát thị trường, tránh xa rời năng lực lõi, đánh giá đúng vị thế và cắt lỗ thật sớm nếu hoạt động kinh doanh không hiệu quả.