Phát biểu tại nghị trường chiều nay, đại biểu Nguyễn Phi Thường nhấn mạnh vai trò của công nghệ.

Việt Nam mỗi thứ có một ít nhưng chưa thành hình

“Một quả táo của nước bạn người dùng chỉ cần dùng smartphone có thể tìm được ra chủ, thời điểm thu hoạch, số lần phun thuốc trong khi chúng ta thì loay hoay”, ông mở đầu phần phát biểu, liên hệ đến câu chuyện giải cứu heo diễn ra gần đây.

Ông cũng lấy ví dụ câu chuyện sức mạnh của mạng xã hội so với các phương tiện truyền thống và kết luận công nghệ đang thay đổi xã hội một cách nhanh chóng.

“Các giá trị, chuẩn mực đều có thể biến đổi một cách khôn lường, vậy Việt Nam đang đứng đâu trong cuộc cách mạng 4.0 và những cơ hội thách thức lớn của ta là gì?”, đại biểu đoàn Hà Nội đặt câu hỏi.

“Một quả táo của nước bạn người dùng chỉ cần dùng smartphone có thể tìm được ra chủ, thời điểm thu hoạch, số lần phun thuốc trong khi chúng ta thì loay hoay”, ĐB Thường nêu.

Theo ông, cốt lõi của công nghệ 4.0 là sự tự tiến hóa của máy móc, công nghệ cho phép từ những cỗ máy do con người điều khiển kiểm soát sang những cỗ máy tự hoạt động theo trí tuệ riêng. Hiện tại, máy móc vừa có trí tuệ thông minh như con người nhưng lại vẫn là cỗ máy xử lý công việc năng suất cao, hầu như không sai sót.

“Thời gian qua, những thứ tiên tiến nhất như trí tuệ nhân tạo, công nghệ in 3D, công nghệ robot, vật liệu mới nano đã xuất hiện tại Việt Nam. Tuy nhiên, chúng ta có mỗi thứ một ít và không thứ nào đạt đến mức nắm bắt thật sự công nghệ 4.0, những khó khăn là rất rõ ràng”, ông nói.

Việt Nam đang ở đâu trong cuộc đua này? Theo đại biểu Nguyễn Phi Thường, nền công nghiệp của Việt Nam hiện nay còn chưa hoàn thành trạng thái của công nghệ 2.0, khi các dây chuyền sản xuất vẫn do con người làm là chủ đạo, người điều khiển máy đơn dùng, chưa có trí tuệ nhân tạo.

Một số hoạt động lại có hệ máy tiến lên công nghệ 3.0 nhưng không phải chủ động về công nghệ mà là do du nhập. Nền sản xuất trở lên phân mảnh đứt gãy, sản phẩm tạo ra nhiều khiếm khuyết để rồi hàng hóa mất tính cạnh tranh.

Trong mọi ngành nghề chúng ta sẽ phải đối mặt với sự lựa chọn cực khó về thay đổi phương thức làm việc và trang thiết bị đi kèm. Trong khi chúng ta buộc phải qua công nghệ 3.0 trước rồi mới có thể lên 4.0, trường hợp lạc quan nhất là chúng ta đạt được công nghệ 3.0 thì so với thế giới áp dụng 4.0 khoảng cách cũng đã là rất xa vì vậy cạnh tranh tổng thể so với thế giới sẽ rất yếu.

Việt Nam trông chờ vào dòng vốn FDI, nhưng hầu hết ngành nghề thu hút FDI là thâm dụng lao động, tài nguyên và chi phí rẻ như về nhân công, máy móc, ưu đãi thuế, đất đai…

Bước lên công nghiệp 4.0, ông cho biết xu hướng dòng vốn FDI sẽ trở về chính quốc vì sức mạnh của công nghệ 4.0 tại đó tốt hơn. Thế mạnh của Việt Nam là nguồn nhân lực giá rẻ rất có thể trở thành gánh nặng của xã hội khi người lao động không có đủ sức cạnh tranh với những cỗ máy.

Theo vị đại biểu này, đã có những dự báo sẽ có tới 86% lao động ngành dệt may của Việt Nam có thể mất việc làm vì cách mạng công nghiệp 4.0.

Hố sâu ngăn cách giàu nghèo càng trở lên trầm trọng khi lực lượng lao động được phân định một cách lạnh lùng, lao động trí thức hơn lao động cơ bắp.

Hãy học Uber

Việt Nam có 50% dân số đa số là người trẻ đã phổ cập Internet, hơn 55% đang sử dụng smartphone và trên 90% số này thường xuyên vào mạng xã hội. Chỉ cần giúp 1% trong số này đạt được trình độ chuyên gia công nghệ hoặc trở thành nhà cung cấp dữ liệu lớn trên thế giới ảo thì Việt Nam đã có nửa triệu động lực 4.0 hứa hẹn tạo ra hàng trăm tỷ USD mỗi năm.

Nếu người Việt Nam biết tận dụng cách mạng 4.0 có thể làm giàu, kinh doanh sản phẩm cho thế giới một cách dễ dàng, có sức cạnh tranh sáng tạo để vượt qua các đối thử cạnh tranh trên thế giới.

Đại biểu Nguyễn Phi Thường nhấn mạnh khoa học công nghệ phải là quốc sách hàng đầu ứng dụng vào và phục vụ cách mạng 4.0 chứ không phải như cách hiện nay. Ví như dự kiến phân bổ nguồn ngân sách hạn hẹp và ít ỏi là 2%, phân bổ trên thực tế đâu đó khoảng 1,5% tổng chi ngân sách và cuối năm lại là chi không hết với những lý do đã cũ.

Ông Thường cũng nhấn mạnh hãy học Uber làm vận tải thông minh bằng cách kết hợp công nghệ và kinh tế chia sẻ. Tương tự du lịch phải gắn kết công nghệ số vào bán các chuỗi dịch vụ để quảng bá và bán ra thế giới, y tế thông minh, giao thông thông minh…

Nền kinh tế Việt Nam cần sửa lại cơ cấu, thể chế thị trường và hệ thống tài chính chiến lược chung là hướng vào dịch vụ, chủ đạo hơn công nghiệp, logistic…

Xác định rõ trọng điểm đầu tư, ở một số lĩnh vực mà thế giới đã tiến rất xa như tài chính ngân hàng, điện tử, giao thông vận tải… Chính phủ nên hỗ trợ đi tắt đón đầu, hỗ trợ thẳng công nghệ 4.0 thay vì để các cơ quan tự nghiên cứu.