Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng. Ảnh: Phạm Thắng.

Phát biểu và giải trình tại phiên họp về kinh tế – xã hội của Quốc hội sáng 1/6 về điều hành lãi suất và tín dụng, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Thị Hồng cho biết năm 2022 và năm 2023 chính sách tiền tệ được điều hành trong bối cảnh khó khăn, thách thức. Trong khi đó, chính sách tiền tệ được giao khá nhiều nhiệm vụ và những nhiệm vụ này khó đạt được trong cùng một thời điểm.

“Đối với điều hành lãi suất, nhu cầu giảm lãi suất là mong muốn của doanh nghiệp khi vay vốn. Tuy nhiên, điều hành lãi suất cần được xem xét trong tổng thể điều hành chính sách kinh tế vĩ mô”, bà Hồng nhìn nhận.

Room tín dụng thoải mái, thanh khoản hệ thống dư thừa

Theo Thống đốc, năm 2022, có 2 lý do quan trọng để chấp nhận mặt bằng lãi suất cao hơn đó là lãi suất quốc tế đồng loạt tăng nhanh và mạnh. Ở trong nước, bình quân lạm phát tăng 3,15%, ở mức thấp nhưng vẫn cao hơn mức 1,84% trong năm 2021. Cuối năm 2022, lạm phát so với mức cùng kỳ đã là 5%. Chính vì vậy điều hành trong nước không thể chủ quan.

“Lý do thứ 2, xuất phát từ áp lực mất giá của VND khi đồng USD tăng giá mạnh, thời điểm tháng 9-10/2022, áp lực mất giá đến 9-10%. Nếu không có giải pháp linh hoạt, đồng bộ thì khó giữ được mức tỷ giá quanh 3,5% trong năm 2022”, lãnh đạo NHNN cho biết.

Nếu để VND mất giá trên 10%, Thống đốc cho rằng doanh nghiệp sẽ rất khó khăn vì thâm hụt hàng năm rất lớn và doanh nghiệp hiện vẫn chủ yếu nhập khẩu nguyên vật liệu từ nước ngoài, đẩy chi phí đầu vào tăng cao và kéo theo lạm phát tăng cao. Chưa kể doanh nghiệp Việt cũng vay vốn ở nước ngoài.

“Đến những tháng đầu năm, NHNN đã 3 lần điều chỉnh giảm lãi suất điều hành, đưa mặt bằng lãi suất các khoản cho vay mới giảm khoảng 0,9% bình quân so với cuối năm 2021”, bà Hồng nói.

Năm 2022, Thống đốc cho biết có 2 lý do quan trọng để chấp nhận mặt bằng lãi suất cao. Ảnh: Chí Hùng.

Với điều hành tín dụng, Thống đốc cho biết tháng 10/2022, xảy ra sự cố rút tiền hàng loạt tại Ngân hàng SCB, nguy cơ tác động dây chuyền đến hệ thống ngân hàng rất lớn. Theo đó, NHNN đã quyết định ưu tiên ổn định thị trường ngoại hối và đảm bảo an toàn hoạt động của tổ chức tín dụng.

“Do đó, cơ quan điều hành không thể điều chỉnh room tín dụng ở thời điểm đó. Sau khi ổn định trở lại, ngân hàng mới điều chỉnh tăng trưởng tín dụng trở lại”, Thống đốc NHNN cho biết

Về vấn đề tiếp cận tín dụng, Thống đốc cho rằng cần được mổ xẻ, phân tích nguyên nhân mới có giải pháp đúng. Chính sách cho vay vẫn giữ nguyên, không có thay đổi. Năm 2022, tăng trưởng tín dụng là 14,2% và 5 tháng đầu năm nay chỉ tăng khoảng 3%. Nhưng không thể nói do chính sách vì không có gì thay đổi.

“Những tháng đầu năm, các ngân hàng có dư địa room tín dụng thoải mái, thanh khoản hệ thống dư thừa. Không lý do gì để các tổ chức tín dụng huy động tiền gửi trả lãi cho người gửi tiền mà khi doanh nghiệp đủ điều kiện vay vốn lại không cho vay”, bà Hồng nhấn mạnh.

Không có tài sản đảm bảo vẫn được vay vốn

Từ phía doanh nghiệp, Thống đốc cho biết có nhiều nhóm doanh nghiệp, có nhiều doanh nghiệp không có đơn hàng. Theo đó phải tháo gỡ khó khăn đầu ra, các doanh nghiệp cần khai thác thị trường nội địa với 100 triệu dân để thay thế sự suy giảm của thị trường nước ngoài.

Đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ không đủ điều kiện vay vốn cũng không thể tiếp cận vốn ngân hàng, theo đó cần có giải pháp như bảo lãnh vay vốn cho doanh nghiệp này.

Về tín dụng với doanh nghiệp bất động sản, Thống đốc NHNN cho biết nhóm này thường cao hơn so với tăng trưởng tín dụng chung của nền kinh tế. Với những khó khăn hiện nay thì 70% là khó khăn về pháp lý, theo đó cần có giải pháp tháo gỡ vướng mắc về pháp lý, các doanh nghiệp phải rà soát giảm giá bất động sản để kích thích tín dụng cho doanh nghiệp và người mua nhà.

“Những tháng đầu năm, NHNN đã chỉ đạo các ngân hàng giảm thủ tục hành chính, cho vay dựa trên phương án khả thi và có khả năng trả nợ và không nhất thiết phải có tài sản đảm bảo”, bà Hồng nhấn mạnh.

NHNN đã chỉ đạo các ngân hàng giảm thủ tục hành chính, cho vay dựa trên phương án khả thi và có khả năng trả nợ và không nhất thiết phải có tài sản đảm bảo

Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng

Về gói cho vay hỗ trợ lãi suất 2%/năm, lãnh đạo NHNN cho biết đến nay kết quả giải ngân gói tín dụng này vẫn thấp do tâm lý e ngại của doanh nghiệp và tổ chức tín dụng khó đánh giá khả năng phục hồi. Trước tình hình đó, Chính phủ đã trình Quốc hội cho chuyển 24.000 tỷ đồng để giảm thuế VAT. Hiện nay NHNN đang trình Chính phủ bỏ từ “có khả năng phục hồi” để tiếp tục triển khai.

Về gói tín dụng 120.000 tỷ đồng cho vay nhà ở xã hội, đây là gói tín dụng do 4 ngân hàng thương mại Nhà nước tự nguyện tham gia để hỗ trợ lãi suất cho người thu nhập thấp có thời hạn đến năm 2030. NHNN chỉ hướng dẫn áp dụng lãi suất trong thời gian ưu đãi.

Với gói này, Thống đốc Hồng cho biết nhu cầu mua nhà ở xã hội cao nhưng đó chỉ là một vấn đề, bởi quyết định vay hay không là do người dân. Trong Luật Nhà ở hiện nay cũng cho phép doanh nghiệp mua nhà để bố trí nhà ở cho công nhân sẽ giúp gói tín dụng này tăng dư nợ giải ngân.

Về tái cơ cấu ngân hàng yếu kém, Thống đốc đánh giá đây là việc tồn đọng và rất khó xử lý. Tuy nhiên, trên thực tế, ngay từ khi nhận nhiệm vụ, Thủ tướng đã họp với ngành ngân hàng và tiến hành quyết liệt tái cơ cấu. Đến nay, các ngân hàng đã trình xin chủ trương cấp có thẩm quyền. NHNN cũng đang thực hiện quyết liệt các bước để trước khi phê duyệt đề án chi tiết theo đúng quy định pháp luật.