Năm 2016, Quảng Ninh đón 8,3 triệu lượt du khách. Đến năm 2019, con số này tăng gần gấp đôi, đạt 14 triệu lượt. Mức chi tiêu bình quân một du khách cũng tăng 9% so với năm 2018. Tuy nhiên, những con số trên không chỉ được tạo nên bởi những danh lam thắng cảnh của tỉnh.

Những chiếc tàu thăm vịnh từ thế kỷ trước

Một thế kỷ trước, người Pháp đã không bỏ lỡ cơ hội khai thác tiềm năng du lịch từ vịnh Hạ Long của Quảng Ninh. Họ tổ chức những chuyến tham quan vịnh vào dịp lễ các Thánh, Giáng sinh, Tết Nguyên đán của người Việt… Một trong những hãng du lịch lớn nhất trên Vịnh Hạ Long khi đó là P. Roque – sở hữu một đội tàu hơi nước hạng sang, đặt tên theo các loại ngọc như Perle (ngọc trai), Emeraude (ngọc lục bảo), Rubis (hồng ngọc), Saphir (ngọc lam)… Mỗi tàu phục vụ ít nhất 20 người. Trên tàu có phòng khách, phòng ngủ, phòng ăn, quạt điện, buồng tắm, tủ lạnh, buồng tối dành cho nghề ảnh.

Một góc Hạ Long, Quảng Ninh.

Với hành trình 2-4 ngày, du khách sẽ được tham quan các hang động trên vịnh, cảng Vạn Hoa, lên bộ khám phá những mỏ than ở Hà Tu, Cẩm Phả, thậm chí đi tàu thuỷ đến tận cảng Vạn Hoa (Vân Đồn), Mũi Ngọc (Móng Cái). Ngoài đi tàu hạng sang theo các tour kể trên, du khách có thể thuê xuồng gắn máy khám phá vẻ đẹp vịnh Hạ Long hoặc thuê thuyền tam bản (thuyền nan) tham quan các hang động.

Đến tận những năm 90, du lịch Hạ Long nói riêng và Quảng Ninh nói chung vẫn duy trì cách làm đó. Các cơ sở lưu trú ít, trang bị lạc hậu, trong đó vai trò chủ đạo là các doanh nghiệp Nhà nước. Cả khu vực Bãi Cháy chỉ có vài khách sạn như Vườn Đào, Bạch Đằng, Hạ Long, Giao Tế… phục vụ khách nước ngoài và các đoàn của Chính phủ. Một số khách sạn của Công đoàn, ngành Than, Điện lực… chỉ phục vụ cán bộ, công nhân của ngành đến nghỉ dưỡng và chủ yếu vào mùa hè.

Ngoài ra, dịch vụ vui chơi giải trí, mua sắm, ăn uống… chưa phát triển, giá cả không ổn định. Sở hữu vịnh biển đẹp như tranh, nhưng kinh tế Quảng Ninh lại sống nhờ vào than đá.

Khu nghỉ dưỡng Premier Village Ha Long Bay bên bờ biển Bãi Cháy.

Khi Vịnh Hạ Long được UNESCO công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới lần đầu năm 1994 và lần hai năm 2000. Tình hình tốt hơn, nhưng mọi hoạt động du lịch vẫn xoay quanh đi thuyền thăm vịnh, ăn hải sản rồi quay về.

Công cuộc “chuyển màu” và những điểm nhấn

Cuộc cách mạng chuyển đổi mô hình tăng trưởng kinh tế từ “nâu” sang “xanh”, thay thế màu bụi than và sự phụ thuộc khai khoáng bằng ngành công nghiệp xanh du lịch đã được Quảng Ninh bắt đầu hơn 10 năm trước. Chiến lược kêu gọi những tên tuổi lớn như Sun Group đầu tư vào du lịch đã mang đến cho tỉnh nhiều sản phẩm du lịch “độc nhất vô nhị”.

Một hệ sinh thái du lịch đã được tập đoàn du lịch hàng đầu châu Á – Sun Group – mang đến Quảng Ninh. Đến nay, đây có lẽ là tỉnh hiếm hoi sở hữu đầy đủ sản phẩm trong hệ sinh thái của Sun Group.

Tuyến cao tốc Vân Đồn – Móng Cái đẹp như tranh vẽ.

Một hệ thống giao thông đồng bộ với đẳng cấp quốc tế trên cả đường không (sân bay quốc tế Vân Đồn), đường thủy (Cảng tàu khách quốc tế Hạ Long) và đường bộ (các cao tốc Hạ Long- Vân Đồn, Vân Đồn – Móng Cái), đưa du khách đến Quảng Ninh theo một cách tiện nghi nhất. Bãi tắm Bãi Cháy được cải thiện, cát trắng, nước trong sạch sẽ.

Một tổ hợp vui chơi giải trí Sun World Ha Long ra đời, quy mô lớn nhất miền Bắc, với tuyến cáp treo Nữ Hoàng đạt 2 kỷ lục thế giới băng qua eo biển lên đỉnh Ba Đèo, nơi có khu đồi kỳ bí cùng nhiều khám phá mang đậm chất Nhật Bản; tổ hợp 2 công viên chủ đề lần đầu tiên có ở miền Bắc.

Tổ hợp Sun World Ha Long thu hút đông đảo du khách.

Năm 2020, Premier Village Ha Long Bay Resort – khu nghỉ dưỡng 5 sao đầu tiên ở Hạ Long – mở cửa đón khách. Cũng năm đó, khu nghỉ dưỡng suối khoáng nóng Yoko Onsen Quang Hanh chính thức vận hành, tạo nên sản phẩm du lịch đặc sắc, giúp Quảng Ninh có bước tiến dài để phá thế du lịch mùa vụ.

Tính đến năm 2019, khách du lịch đến Quảng Ninh đạt trên 14 triệu lượt, tức gần gấp đôi lượng khách năm 2015, khi tỉnh chưa có sự xuất hiện của loạt sản phẩm du lịch mới. Mức chi tiêu bình quân cho một du khách cũng thay đổi tích cực, tăng 9% so với năm 2018, đạt 2,1 triệu đồng/lượt khách. Tổng doanh thu từ khách du lịch năm 2019 đạt 29.487 tỷ đồng, gấp hơn 4 lần con số năm 2015.

Cuộc “chuyển màu” đã giúp du lịch Quảng Ninh ghi những dấu ấn thăng hạng ấn tượng ở Việt Nam khi đó.

Sau đại dịch Covid-19, Quảng Ninh đang cùng các doanh nghiệp du lịch lớn nỗ lực đưa ra nhiều sản phẩm mới, tăng trải nghiệm cho du khách để chạm đến mục tiêu đón 15 triệu lượt khách. Tỉnh cũng xác định đưa vào khai thác 39 sản phẩm du lịch mới trong năm nay.

Trong đó, thành phố Hạ Long dẫn đầu với 8 sản phẩm. Một số sản phẩm từng thử nghiệm như phố đêm du thuyền, du lịch thể thao, vui chơi giải trí thuyền buồm trên vịnh Hạ Long, nghe nhạc trên vịnh Hạ Long hay tuyến phố đêm, phố đi bộ ở khu vực chùa Long Tiên (phường Bạch Đằng, thành phố Hạ Long)… Ngay trong hệ sinh thái của Sun Group tại Quảng Ninh, các thương hiệu cũng liên kết chặt chẽ, ra mắt những combo du lịch nghỉ dưỡng – vui chơi giải trí – chăm sóc sức khỏe với tắm onsen vừa độc đáo, vừa có mức giá hấp dẫn.

Sân bay quốc tế Vân Đồn do Sun Group đầu tư.

“Mỗi tập đoàn đều có vai trò nâng tầm du lịch Quảng Ninh, nhưng Sun Group khác hẳn. Tập đoàn không chỉ kiến tạo thêm nhiều sản phẩm du lịch đẳng cấp, khác biệt, mà còn xây dựng hạ tầng giao thông bài bản, hiện đại để kết nối Quảng Ninh với thế giới, các địa phương khác để đảm bảo hoạt động thông thương. Sun Group cũng tiên phong với cách tiếp cận du lịch bốn mùa. Hay lực lượng chính thực thi sáng kiến phát triển kinh tế đêm cũng là Sun Group”, TS Trần Đình Thiên đánh giá.

Định hướng của Chính phủ về sự phát triển của ngành du lịch Việt Nam được tóm tắt thành khẩu hiệu: “Sản phẩm đặc sắc – Dịch vụ chuyên nghiệp – Thủ tục thuận tiện – Giá cả cạnh tranh – Môi trường vệ sinh sạch đẹp – Điểm đến an toàn, văn minh, thân thiện”. Và cách Quảng Ninh cùng Sun Group tạo dấu ấn trong thập kỷ qua có thể trở thành ví dụ điển hình để nhiều điểm đến tham khảo trong quá trình hiện thực hóa khẩu hiệu trên.