Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) vừa có báo cáo đề án nghiên cứu nâng cao hiệu quả đầu tư của doanh nghiệp Nhà nước (DNNN). Báo cáo được tổng hợp dựa trên rà soát của các bộ ngành, địa phương, tập đoàn kinh tế, tổng công ty Nhà nước theo tiêu chí của Bộ KH&ĐT.

12 dự án yếu kém của ngành công thương với tổng vốn đầu tư khoảng 63.000 tỷ đồng không thống kê trong báo cáo này.

Hơn 70 dự án có dấu hiệu không hiệu quả khắp bộ, ngành, địa phương

Theo thống kê tại các báo cáo gửi về Bộ KH&ĐT, tính đến 25/8, có 43 dự án của các doanh nghiệp thuộc các bộ, 21 dự án thuộc các địa phương, 8 dự án thuộc các tập đoàn kinh tế, tổng công ty Nhà nước có dấu hiệu đầu tư không hiệu quả.

Tổng mức đầu tư được phê duyệt sau cùng khoảng 42.744 tỷ đồng.

Có 15 dự án phải điều chỉnh tăng vốn đầu tư so với ban đầu. Tổng mức đầu tư sau cùng cao gấp 2,03 lần ban đầu, khoảng 22.536 tỷ đồng. Có 25 dự án có doanh thu, lợi nhuận thấp hơn trong báo cáo nghiên cứu khả thi được phê duyệt.

Ngoài ra, có tới 29 dự án dở dang, chưa đưa vào hoạt động sản xuất, kinh doanh theo đúng kế hoạch. Tổng số vốn của 29 dự án này khoảng 4.200 tỷ đồng, tăng 1,15 mức phê duyệt ban đầu.

Vốn đầu tư theo lĩnh vực của các dự án kém hiệu quả.

20 dự án đầu tư đã đi vào hoạt động nhưng không đảm bảo công suất thiết kế, không bù đắp được chi phí vận hành. Các dự án này có chi phí sản xuất thực tế cao hơn chi phí sản xuất theo tính toán khi thiết kế.

Ngoài ra, các dự án có thời gian lỗ thực tế kéo dài hơn thời gian lỗ kế hoạch. Tổng mức đầu tư của 20 dự án này khoảng 12.465 tỷ đồng.

8 dự án có dấu hiệu đầu tư không hiệu quả đã được thanh lý, hoặc chuyển giao, thay đổi chủ đầu tư.

Bộ Giao thông Vận tải dẫn đầu số dự án kém hiệu quả

Theo báo cáo, Bộ Quốc phòng đang có một số dự án tạm dừng, dở dang chưa hoàn thiện đầu tư.

Cụ thể là các dự án đầu tư vào lĩnh vực bất động sản của Công ty TNHH MTV Hà Thành; dự án xây dựng khu nhà ở, dịch vụ thương mại và văn phòng của Tổng công ty Thành An (tại quận Thanh Xuân); dự án xây dựng khu nhà ở, dịch vụ thương mại và văn phòng Thành An Tower (số 21 Lê Văn Lương, Hà Nội); dự án khu biệt thự nghỉ dưỡng cao cấp Sunshine Hill I và Sunshine Hill II của Tổng công ty Thái Sơn.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn có 27 dự án có dấu hiệu đầu tư không hiệu quả. Trong đó, Tổng công ty Lương thực Miền Nam có 11 dự án; Tổng công ty Cà phê có 13 dự án; Công ty TNHH MTV thuỷ sản Hạ Long có 3 dự án. Tổng mức đầu tư được phê duyệt của các dự án là 909,76 tỷ đồng, trong đó có 13 dự án đã tạm dừng hoạt động, 8 dự án đang sản xuất, vận hành nhưng thua lỗ.

Bộ Giao thông Vận tải đang có nhiều dự án kém hiệu quả thuộc Tổng công ty Công nghiệp tàu thuỷ Việt Nam (SBIC) và Tổng công ty Hàng hải Việt Nam (Vinalines).

Vinalines thuộc Bộ Giao thông Vận tải có nhiều dự án đầu tư kém hiệu quả. Ảnh minh họa.

Giai đoạn 2000-2010, SBIC có khoảng 700 dự án đầu tư, trong đó có 238 dự án đã có quyết định đầu tư từ cấp có thẩm quyền. Hiện nay, SBIC đang thực hiện đề án tái cơ cấu nên không báo cáo cụ thể về các dự án đầu tư có dấu hiệu không hiệu quả.

Với Vinalines, doanh nghiệp này đang có 3 dự án đầu tư có dấu hiệu không hiệu quả, là: Dự án đầu tư xây dựng cảng trung chuyển quốc tế Vân Phong (6177,7 tỷ đồng); dự án đầu tư xây dựng cảng Cái Cui (829,8 tỷ đồng) và dự án đầu tư xây dựng kho bãi container tại Hải Phòng (353 tỷ đồng) đang bị thua lỗ từ khi đưa vào khai thác.

Dự án xây dựng nhà máy sửa chữa tàu biển Vinalines phía Nam, có tổng mức đầu tư được duyệt sau cùng là 6.490 tỷ đồng, bắt đầu thực hiện đầu tư từ 2008. Đến năm 2017, Vinalines hoàn thành công tác thoái vốn và thu về một phần vốn đã đầu tư, tương đương 81,787 tỷ đồng.

Công ty TNHH MTV vận tải Biển Đông (thuộc Vinalines) cũng có 2 dự án đóng mới tàu container (1.140,66 tỷ đồng). Cả 2 dự án đang lỗ kéo dài từ năm 2009 đến nay, với tổng số lỗ luỹ kế là 1.608 tỷ đồng.

Tập trung ở lĩnh vực bất động sản, hạ tầng

Theo báo cáo, các dự án đầu tư có dấu hiệu không hiệu quả tập trung chủ yếu vào lĩnh vực bất động sản, phát triển hạ tầng, nông nghiệp và ở các tập đoàn kinh tế, tổng công ty lớn là chính.

Lĩnh vực bất động sản, phát triển hạ tầng, đầu tư, mở rộng nhà máy có 14 dự án.

Các dự án này tuy ít về số lượng (chiếm 28% trong tổng số 72 dự án), nhưng tổng mức đầu tư rất cao, trên 29.000 tỷ đồng (chiếm khoảng 68% trong tổng mức đầu tư được phê duyệt sau cùng là 42.744 tỷ đồng của các dự án có dấu hiệu đầu tư không hiệu quả).

Nguyên nhân chính là do năng lực chủ đầu tư yếu kém trong quá trình đề xuất, lập, thẩm định, triển khai và quản lý dự án, dẫn đến tình trạng đầu tư kéo dài nhiều năm (có dự án kéo dài trên 10 năm). Sau đó phải điều chỉnh tổng mức đầu tư (14/14 dự án này phải điều chỉnh tổng mức đầu tư).

Một số cơ quan quản lý chặt chẽ doanh nghiệp, như Bộ Quốc phòng cũng có doanh nghiệp có dự án đầu tư không hiệu quả (5/5 dự án bất động sản với tổng mức đầu tư khoảng 2.900 tỷ đồng là của các doanh nghiệp thuộc Bộ Quốc phòng).

Ngoài ra, 7/14 dự án (50% số dự án) nêu trên là các dự án đầu tư mới hoặc mở rộng nhà máy sản xuất thuộc 1 doanh nghiệp là Tổng công ty Giấy Việt Nam (Bộ Công Thương), với tổng mức đầu tư được phê duyệt sau cùng khoảng 11.081 tỷ đồng (chiếm 26% trong tổng mức đầu tư được phê duyệt sau cùng là 42.744 tỷ đồng của các dự án có dấu hiệu đầu tư không hiệu quả).